28.03.2016 / Koray Gürbüz - Kafes Kültürü
“Beş Maymun Deneyi”ni ya da “Öğrenilmiş Çaresizlik Kuramı”nı bilenler vardır. Hikaye kısaca şöyle:
“Bir kafesin tepesine büyük bir salkım muz asılır. İçine de 5 maymun ve bir merdiven konulur. Maymunlardan biri merdivenden çıkıp muzu almaya çalıştığında tazyikli suyla maymunu ıslatırlar. Her bir maymun bu soğuk ve acı deneyimi yaşayana kadar işlem tekrarlanır. Artık kafeste bulunan her bir maymun, muza ulaşmak istediğinde tazyikli suyla ıslanacağı bilgisini yaşayarak edinmiştir. Sonra maymunlardan birini çıkarıp, yerine hiç ıslanmamış başka bir maymun koyarlar ve o maymun hemen muzu almak ister. Fakat daha önce muzu almak istedikleri için ıslanan 4 maymun müdahale ederler ve yeni maymunu döverler. Yeni maymun sebebini bilmeden dayağını yemiştir. Sonra ıslak maymunlardan biri daha değiştirilir. Doğal olarak yerine gelen maymun da hemen muzu almak için harekete geçer. Fakat sadece ıslanma deneyimi yaşamış olan 3 maymun değil, neden dayak yediğini bilmeyen maymun da yeni geleni dövmektedir. Hatta en sert yumrukları vuran da ilk dayak yiyendir. Deney bu şekilde devam eder ve tüm ıslanan maymunlar dışarı çıkarılır ve yenileri konur kafese. Artık muza ulaşmak istediği için tazyikli suyla ıslanan bir maymun yoktur kafeste. Fakat kafesteki 5 maymun hala muza ulaşmak isteyen maymunlara saldırıp, onları dövmektedir. Ve artık hiçbir maymun muzu elde etmek için hareketlenmemektedir.”
Neden mi?
Çünkü orada işler öyle gelmiş ve öyle gitmektedir artık. Ortada somut bir gerekçe olmasa da o “Kafesin Kültürü”nde “çaresizlik” öğrenilmiştir.
…………………………………………………………
Aydınlık Gazetesi - 28.03.2016, Pazartesi
28.03.2016
