16.01.2015 / Balina Uzun Yaşamını Hangi Genlere Borçlu?
“Grönland Balinası”nın peşine düşenlerin amacı bu kez farklıydı. Öncekiler gibi bu dev memelinin yağını çekmek ya da gemilerini batırarak denizci arkadaşlarının ölümüne neden oldukları için intikam almak değildi. Uzun yaşamın ve kanseri bertaraf etmenin sırrını çözerek insanlığa hizmet için yola çıkmışlardı.
Onlara ister bütünleştirici biyologlar, ister karşılaştırmacı genomcular ya da biyoninformatikçiler deyin, istediğiniz gibi adlandırın... İsimleri ne olursa olsun bir grup bilim insanı, “Grönland Balinası”nın genomunu keşfetmek için kolları sıvadı ve bu işe büyük zaman ayırdı. Onlar, eski günlerde olduğu gibi balinadan yağ elde etmek veya intikam almak için değil, çok daha iyi bir amaç için bu işe giriştiler. Amaçları, “Grönland Balinası”nın 200’den fazla yıl yaşayabilmesinin ve kansere dirençli olmalarının sırrına ulaşabilmekti.
Şifreler Genlerin Evriminde
“Liverpool Üniversitesi”nden Dr. Pedro de Magalhaes’in liderliğindeki araştırma ekibi "Grönland Balinası" genomunu ve transkriptomlarını dizilediler. Daha sonra ekip, diğer deniz memelileri ve memeliler ile karşılaştırmalı analiz yaptılar. Araştırmacılar, sonuçlarını 6 Ocak’da “Cell Reports” dergisinde “Grönland Balinası Genomundan Gelen Uzun Ömür Evrimini Anlayış” başlığıyla yayımladılar. Bu çalışmada araştırmacılar; “Grönland Balinası”ndaki hücre bölünmesi, DNA onarımı, kanser ve yaşlanma ile ilgili genlerdeki değişikliklerin nasıl olduğunu araştırdılar. Çünkü, “Grönland Balinası”nın daha uzun yaşamasına ve kansere karşı dirençli olmasına bu değişimlerin sebep olduğunu öngörmüşlerdi. Araştırma ekibinin vardığı sonuçlar, memeli uzun yaşamının evrimini anlamalarını genişletti ve adaptif genetik değişikliklerde olası başka oyuncuların da işe karıştığı görüldü. Ayrıca ısı kontrolü, duysal algı, diet uyarlamaları ve bağışıklık yanıtını ilgilendiren genlerde de potansiyel olarak bununla ilgili değişiklikler buldular.
Farkların Nedeni Ortaya Çıkacak
Dr. Magalhaes’in dikkat çektiği bir diğer nokta da, uzun yaşam ile ilgili türler arasındaki farklılıklar hakkında az şey bilindiği noktası oldu. Tam da bu nedenle, bulguların ilerki çalışmalar için özgün genlerin bulunmasına olanak sağlayacağı sanılıyor. Dr. Magalhaes, ayrıca, türler arasında uzun yaşam ile ilgili her türe özgü değişik oyunlar olduğunu kaydetti ve “Grönland Balinası'nın kullandığı oyunlar bulunduğunda, belki bunları insana uygulayarak yaşlanma ile ilgili hastalıklarla mücade edebileceğiz” dedi.
İnsandan 1000 Kat Fazla Hücreleri Var
“Cell Reports”da yayımlanan makalenin yazarlarının altını çizdiği önemli bir konu da hücre sayısına ilişkin bulguları oldu. Yazarlar, büyük balinalarda insandan 1000 kattan fazla hücre olmasına rağmen, kansere karşı risklerinin artmadığını, dolayısıyla bunun da diğer hayvanlara göre kanseri daha etkin baskılayan doğal bir mekanizmanın göstergesi olduğunu belirttiler.
Araştırmacılar, balinaların gün yüzüne çıkarttığı olasılıkları takip etmeye devam edecekler. “Grönland Balinası”nın genlerini ifade eden fare serileri üreterek uzun yaşam ve hastalıklara direnç kazanmak için değişik genlerin önemini tanımlamak umuduyla bilimin sınırlarını zorlayacaklar... Ek bilgilere (http://www.bowhead-whale.org) internet adresinden ulaşabilirsiniz.
DNA Onarımı ve Isı da Araştırıldı
- Kanser ve yaşlanma ile ilişkili genlerin “Grönland Balinası”nda spesifik mutasyonlarının olması (ör. ERCC1). (Yani ‘Grönland Balinası’nda kanser oluşturan genlerde doğal olarak oluşan değişiklikler)
- DNA onarımı, hücre döngüsü ve yaşlanma ile ilgili genlerde iki kat artış (duplikasyon) (e.g., PCNA)
- Isı düzenlenmesi (UCP1) ve “Grönland Balinası”nı etkileyen diğer özelliklerle ilişkili genlerdeki değişiklikler.
Aydınlık Gazetesi - 16.01.2015, Cuma
16.01.2015
