28.04.2018 / Yunus Ölümlerine Çözüm ‘Pingers’
Karadeniz’de son 1 ayda 35-40 yunus kıyıya vurdu.
Sinop’tan Sarp’a kadar Karadeniz sahili boyunca yaşanan yunus ölümlerinin önüne geçebilmek için uzmanlar, “pingers” denilen ve ağlara takılan, yunusları rahatsız edici sinyal yayan cihazı öneriyor. “Pingers” cihazının aktif hale getirilmesi gerektiğini söyleyen “Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü” Müdürü Prof. Dr. Ahmet Cemal Dinçer, “pingers” cihazının işlevini ve yunus ölümlerini nasıl önleyeceğini “Aydınlık”a anlattı.
Yunus ölümlerinin en büyük nedeninin balıkçı ağları olduğunu belirten Prof. Dr. Dinçer, şöyle konuştu: “Yunus ölümlerine daha çok Sinop’ta rastlanıyor. Çünkü kalkan balıkçılığı daha çok Sinop bölgesinde yaygın. Yunuslar kalkan ağlarına takıldığı için de en çok bu bölgede kıyıya vuruyor. Balıkçılar ağlarını toplarken ağa takılıp ölen yunusları denize atıyor ve bu yunuslar da bir süre sonra kıyıya vuruyor. Yunus ölümlerinin nedenini incelediğimizde yüzde 90 oranında ağlara takılıp boğularak öldüklerini görüyoruz. Ülkemizde yunus ölümleri yeni değil. Son 10-15 yıla baktığımız zaman daha sıklıkla karşımıza çıktığını görüyoruz. Ancak bu dönemde ölümlerin artması kalkan ağlarıyla ilişkilendirilebilir. Yunusların ağlarla ilişkilerine baktığımız zaman yunuslar denizde yaşayan bir memeli canlıdır, yani balık değildir. Dolayısıyla belli periyotlarla su yüzüne çıkıp nefes alması gerekiyor. Ülkemizde kalkan ağları oldukça uzun boylarda, denizin dibine adeta duvar görevi yapacak şekilde seriliyor. Yunuslar maalesef buralara takılabiliyor ve ağlara dolaşınca kendilerini kurtaramıyor, boğuluyorlar.”
“Yunusların Üreme Dönemi”
Prof. Dr. Dinçer, içinde bulunduğumuz dönemin yunusların üreme dönemleri olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi: “Bu dönemde artan yunus ölümlerinin altında yatan sebep ise içinde bulunduğumuz dönemin yunusların üreme, yavrularını besleme ve emzirme dönemi olması. Dolayısıyla yunuslar için besin ihtiyacının olduğu bir dönem. Denizlerimizin doğal verimliliği açısından yunuslar biraz daha karaya doğru 70-100 metre derinliklere kadar gelerek besin bulma şansını artırmaya çalışacak ve kalkan ağlarıyla karşılaşacaklar. Yunus ölümlerine engel olmanın yolu ‘pingers’ cihazından geçiyor.”
Avrupa’da Uygulanan Başarılı Bir Yöntem
Yunus ölümlerinin önüne çok basit önlemlerle geçilebileceğini dile getiren Prof. Dr. Dinçer, “Kalkan ağları denizde bir hafta 10 gün kalıyor. Aslında avcılığın günü birlik tekrar eden süreçler şeklinde olması gerek. Günde 12 saat denizde kalarak, daha küçük boyda ağlar kurarak avcılık yapılabilir” diye konuştu.
Prof. Dr. Dinçer, en gelişmiş modern yöntemin “pingers” cihazı olduğunu şu sözlerle anlattı: “Ölümleri durduracak, önleyecek bir çözümümüz var. ‘Pingers’, Avrupa’da özellikle Hollanda, Danimarka’da, Norveç’te çok uygulanan bir yöntem. Yüzde 77-90 arasında başarılı sonuçlar veriyor. Sadece yunuslar değil, deniz memelilerinin bütününün ağlarla buluşmasını, ölmelerini engellemek için kullanılıyor. Bu cihazlar elektrik akımıyla çalışıyor, bir nevi sinyal verici 200-250 gram ağırlığında ağlara takılan şekil olarak şamandıralara benzer bir cihaz. Yaydığı sinyal sayesinde alarm işlevi görüyor. Dolayısıyla yunus, ağlara yaklaştığı zaman bu sesten ürkerek buraya yanaşmıyor. ‘Pingers’ cihazları desteklenirse biz ‘KTÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’ olarak her türlü bilimsel çalışmaya destek olmaya hazırız.”
Aydınlık Gazetesi - 28.04.2018, (Müjde Oktay)
28.04.2018
